Νοηματικές Γλώσσες: σημαντικό τμήμα του γλωσσικού μωσαϊκού της Ευρώπης

Ευρώπη: μια ήπειρος πολλών νοηματικών γλωσσών

Οι νοηματικές γλώσσες αποτελούν σημαντικό τμήμα του γλωσσικού μωσαϊκού της Ευρώπης. Βασίζονται σε κωδικοποιημένες κινήσεις των χεριών αντί σε ήχους και είναι εξίσου πλούσιες με τις ομιλούμενες γλώσσες όσον αφορά τις γραμματικές δομές, το συντακτικό και το λεξιλόγιο. Σε γενικές γραμμές, κάθε ομιλούμενη γλώσσα έχει μια αντίστοιχη νοηματική.

Αριθμός των χρηστών νοηματικής γλώσσας

Αν και δεν υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία για τον αριθμό των χρηστών νοηματικής γλώσσας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η έρευνα του ευρωβαρόμετρουπου πραγματοποιήθηκε το 2001 αποκάλυψε ότι το 0,2% των ερωτηθέντων γνώριζαν μια νοηματική γλώσσα. Από το ποσοστό αυτό συνάγεται, αν και με κάποια επιφύλαξη λόγω του μικρού μεγέθους του δείγματος, ότι σε επίπεδο ΕΕ υπάρχουν περί τους 900.000 χρήστες νοηματικής γλώσσας. Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, ένα στα χίλια άτομα χρησιμοποιεί μια εθνική νοηματική γλώσσα ως πρώτη γλώσσα, ποσοστό που αντιστοιχεί σε μισό εκατομμύριο περίπου άτομα σε όλη την ΕΕ. Εκτός από τους κωφούς, οι οποίοι μπορεί να έχουν τη νοηματική ως μητρική γλώσσα, στους χρήστες νοηματικής γλώσσας περιλαμβάνονται τα άτομα με μειωμένη ακοή, οι φίλοι και οι οικογένειές τους, καθώς και άλλα άτομα που χρησιμοποιούν τη νοηματική γλώσσα ως δεύτερη ή τρίτη γλώσσα.

Διαφορετικά νομικά καθεστώτα

Το επίσημο καθεστώς των νοηματικών γλωσσών ποικίλλει μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Τρεις χώρες αναγνωρίζουν την εθνική νοηματική τους γλώσσα στο Σύνταγμά τους:

• Αυστρία (η νοηματική γλώσσα αναγνωρίστηκε το 2005)
• Φινλανδία (η νοηματική γλώσσα αναγνωρίστηκε το 1995)
• Πορτογαλία (η νοηματική γλώσσα αναγνωρίστηκε το 1997)

Άλλα κράτη μέλη αναγνωρίζουν επίσημα τη νοηματική γλώσσα μέσω συγκεκριμένων μέτρων και νομοθετικών πράξεων: η ολλανδόφωνη και η γαλλόφωνη κοινότητα του Βελγίου, η Γερμανία, η Δανία, η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Ισπανία – ιδίως η Καταλωνία -, η Λετονία, η Νορβηγία, η Σλοβενία και η Σουηδία.

Τα μέτρα αυτά έχουν την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο το 1988 εξέδωσε ψήφισμα για τις νοηματικές γλώσσες (που επαναλήφθηκε το 1998). Στο ψήφισμα αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη κλήθηκαν να προαγάγουν τη νοηματική γλώσσα και να διασφαλίσουν ότι τα κωφά άτομα μπορούν να εργαστούν και να σπουδάσουν στη γλώσσα που προτιμούν. Από το 1996 έως το 1997, η Επιτροπή χρηματοδότησε ένα ευρείας κλίμακας πρόγραμμα για την προαγωγή της αναγνώρισης των νοηματικών γλωσσών, το οποίο συντόνισε η Ευρωπαϊκή Ένωση Κωφών (EUD), η ευρωπαϊκή ομοσπονδία που εκπροσωπεί τις εθνικές οργανώσεις κωφών.

Πηγή: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ